HCU Land Dispute: తెలంగాణలో అధికారికంగా హైదరాబాద్ విశ్వవిద్యాలయంగా పిలిచే హైదరాబాద్ సెంట్రల్ యూనివర్సిటీ (HCU), కంచ గచ్చిబౌలి ప్రాంతంలోని 400 ఎకరాలు భూ వివాదానికి కేంద్రంగా మారింది. తెలంగాణ ప్రభుత్వం, తెలంగాణ ఇండస్ట్రియల్ ఇన్‌ఫ్రాస్ట్రక్చర్ కార్పొరేషన్ (TGIIC) ద్వారా, పారిశ్రామిక అభివృద్ధి కోసం, ప్రధానంగా ఐటీ పార్క్ కోసం, రూ. 10,000 కోట్ల మూల ధరతో భూమిని వేలం వేయాలని నిర్ణయించినప్పుడు ఈ వివాదం చెలరేగింది. ఈ భూమి విశ్వవిద్యాలయానికి చెందినదని, ఇది ఒక ముఖ్యమైన పర్యావరణ జోన్ అని వాదించే విద్యార్థులు, అధ్యాపకులు, పర్యావరణవేత్తలు, ప్రతిపక్ష పార్టీలు ప్రభుత్వం తీసుకున్న చర్యపై ఆగ్రహం వ్యక్తం చేశారు. ఈ వివాదం 1975లో HCU స్థాపన నాటిది, అప్పుడు దానికి 2,324 ఎకరాలు కేటాయించారు. సంవత్సరాలు గడిచే కొద్ది కేటాయించిన భూమిలోని కొంత భాగాన్ని తిరిగి తీసుకున్నారు. ప్రస్తుతం దాదాపు 1,500 ఎకరాలు HCU నియంత్రణలో ఉంది. విశ్వవిద్యాలయ సరిహద్దు గోడ లోపల ఉన్న 400 ఎకరాలపై వివాదం నెలకొంది.

ఉమ్మడి ఆంధ్రప్రదేశ్ కాలంలో IMG భారత అకాడమీకి 2003లో కేటాయించిన సంగతిని తెలంగాణ ప్రభుత్వం ఉటంకిస్తూ హక్కులు ప్రభుత్వానికే ఉన్నాయని నొక్కి చెబుతోంది. ఈ వాదనను HCU విద్యార్థి సంఘం, పర్యావరణ సంఘాలు వ్యతిరేకించాయి. భూమి బదిలీ ఎప్పుడూ అధికారికంగా జరగలేదని, అది విశ్వవిద్యాలయ ప్రాంగణంలో అంతర్భాగంగా ఉందని వారు వాదిస్తున్నారు. 2025 మార్చి చివరలో బుల్డోజర్లు అక్కడ పనులు ప్రారంభించినప్పుడు పరిస్థితి మరింత తీవ్రమైంది. ఇది విద్యార్థుల ఆందోళనకు దారి తీసింది.

నిరసనలతో ఉద్యమం ఊపందుకుంది

400 ఎకరాల స్థలంలో మార్చి 31, 2025న ప్రారంభమైన పనులు అందరి ఆగ్రహానికి గురి చేశాయి. విశ్వవిద్యాలయ హైదరాబాద్ ఉపాధ్యాయ సంఘం (UHTA), పర్యావరణవేత్తల మద్దతుతో HCU విద్యార్థులు ప్రభుత్వం చర్యలను వ్యతిరేకిస్తూ జాయింట్ యాక్షన్ కమిటీ (JAC)ని ఏర్పాటు చేశారు. క్యాంపస్‌లో ప్రదర్శనలు చేశారు. అంబేద్కర్ ఆడిటోరియం నుంచి తూర్పు క్యాంపస్ సైట్ వరకు ర్యాలీలు తీశారు. పోలీసులు జోక్యం చేసుకుని, రాష్ట్ర సచివాలయానికి చేరుకోవడానికి ప్రయత్నించిన వామపక్ష విద్యార్థి సంఘాల సభ్యులతో సహా అనేక మంది నిరసనకారులను అరెస్టు చేశారు. ఈ నిరసనలు సోషల్ మీడియాలో బాగా ప్రాచుర్యం పొందాయి, రష్మిక మందన్న వంటి ప్రముఖులు “ఇది సరైనది కాదు” అని మద్దతు పలికారు. విద్యార్థుల వాదనను వైరల్ చేశారు.

అడవులను నరికివేసే వీడియోలు వైరల్ కావడంతో సోషల్ మీడియా ప్లాట్‌ఫామ్‌లు, ముఖ్యంగా Xలో నెటిజన్లు ఆగ్రహాన్ని వ్యక్తం చేశాయి. బుల్డోజర్లు చెట్లను కూల్చివేసినట్లు చూపించాయి, దీనిని “జీవవైవిధ్య హాట్‌స్పాట్” అని చాలామంది అభివర్ణించారు. పర్యావరణవేత్తలు ఈ ప్రాంతం పర్యావరణ ప్రాముఖ్యతను, నెమళ్ళు, అరుదైన వృక్షజాలం, జంతుజాలానికి నిలయంగా ఉందని తెలిపారు. హైదరాబాద్ పట్టణ విస్తరణలో కీలకమైన పచ్చదనాన్నిహైలైట్ చేశారు.

చట్టపరమైన పోరాటాలు తీవ్రం
వివాదాన్ని కొంతమంది న్యాయస్థానానికి చేర్చారు. ఏప్రిల్ 2, 2025న, HCU విద్యార్థి సంఘం అధ్యక్షుడు ఆరేపల్లె ఉమేష్ చంద్ అంబేద్కర్, పర్యావరణ కార్యకర్త ఎడ్ల అరుణ జ్యోతి, రిటైర్డ్ శాస్త్రవేత్త బాబు రావు కల్పల హైకోర్టులో పిల్ వేశారు. ప్రజా ప్రయోజన వ్యాజ్యాల ఆధారంగా తెలంగాణ హైకోర్టు మధ్యంతర ఉత్తర్వులు జారీ చేసింది. ఏప్రిల్ 7 నాటికి యాజమాన్యంపై తమ వైఖరిని స్పష్టం చేయాలని హైకోర్టు రాష్ట్ర, కేంద్ర ప్రభుత్వం, HCUలను ఆదేశించింది.

ఏప్రిల్ 3న సుప్రీంకోర్టు జోక్యం చేసుకుని చెట్లు కొట్టివేతపై స్టే ఇచ్చింది. ఇది అమలు అయ్యేలా చూడాలని తెలంగాణ ప్రధాన కార్యదర్శిని ఆదేశించింది. పర్యావరణ నష్టం, చట్టపరమైన యాజమాన్యంపై ఆందోళనలను ప్రతిబింబిస్తున్న వేళ స్థలాన్ని పరిశీలించి నివేదిక సమర్పించే బాధ్యతను కూడా సుప్రీంకోర్టు తెలంగాణ హైకోర్టు రిజిస్ట్రార్‌కు అప్పగించింది. అనంతరం స్టే ఇస్తూ నిర్ణయం తీసుకుంది. రాష్ట్రం తరపున వాదించిన సీనియర్ న్యాయవాది అభిషేక్ మను సింఘ్వి, 2003లో భూమిని కేటాయించినప్పుడు భూమిని ఎప్పుడూ అడవిగా చెప్పలేదని వాదించారు, అయితే తదుపరి ఆధారాలు లభించే వరకు కోర్టులు ఇంకా ఒప్పుకోలేదు.

రాజకీయ తుఫాను
భూ వివాదం రాజకీయ యుద్ధభూమిగా మారింది. భారత రాష్ట్ర సమితి (BRS) వర్కింగ్ ప్రెసిడెంట్ KTR ఈ అవకాశాన్ని ఉపయోగించుకున్నారు. BRS తిరిగి అధికారంలోకి వస్తే 400 ఎకరాలను తిరిగి పొంది తెలంగాణలో అతిపెద్ద ఎకో-పార్క్‌గా మారుస్తానని ప్రతిజ్ఞ చేశారు. ఏప్రిల్ 3న, KTR భూమిని కొనుగోలు చేయకూడదని ప్రైవేట్ సంస్థలను హెచ్చరించారు. “మేము ప్రతి అంగుళాన్ని వెనక్కి తీసుకుని హైదరాబాద్ భవిష్యత్తు కోసం సెంట్రల్ పార్క్ తరహా ఎకో-పార్క్‌ను నిర్మిస్తాము”అని ఆయన అన్నారు. కాంగ్రెస్ నేతృత్వంలోని ప్రభుత్వంపై తీవ్ర ఆరోపణలు చేశారు. ముఖ్యమంత్రి రేవంత్ రెడ్డి పర్యావరణ, విద్యాప్రయోజనాల కంటే “రియల్ ఎస్టేట్ లాభాలకు” ప్రాధాన్యత ఇస్తున్నారని, రాహుల్ గాంధీని కూడా HCU విద్యార్థులతో ఈ సమస్యను పరిష్కరించాలని సవాలు చేశారు.

కాంగ్రెస్ ప్రభుత్వం తన చర్యలను సమర్థించుకుంది, భూమి TGIIC కి చెందినదని,అభివృద్ధి హైదరాబాద్ ఐటీ రంగాన్ని పెంచుతుందని పేర్కొంది. డిప్యూటీ సీఎం భట్టి విక్రమార్క వన్యప్రాణుల హింసకు గురి అవుతున్నాయనే వాదనను తోసిపుచ్చారు, ఇది మరింత విమర్శలకు దారితీసింది. ఇంతలో, కేంద్ర పర్యావరణ మంత్రిత్వ శాఖ తెలంగాణ నుంచి నివేదిక కోరింది, ఇది కేంద్ర పర్యవేక్షణను సూచిస్తుంది, BRS ఎంపీలు రాజ్యసభలో ఈ అంశాన్ని లేవనెత్తారు.

ఉద్రిక్త ప్రతిష్టంభన
ఏప్రిల్ 5, 2025 నాటికి, పరిస్థితి అస్థిరంగా ఉంది. సుప్రీంకోర్టు స్టేతో ప్రభుత్వం అక్కడి పనులు నిలిపివేసింది. కానీ ఉద్రిక్తతలు కొనసాగుతున్నాయి. HCU ఆందోళనకారులతో చర్చలు జరపడానికి తెలంగాణ ప్రభుత్వం ఒక మంత్రివర్గ కమిటీని ఏర్పాటు చేసింది, ఈ చర్యను కొందరు స్వాగతించారు కానీ వేలం రద్దు చేయాలని,HCUకి భూమి అప్పగించాలని డిమాండ్ చేస్తున్న విద్యార్థులు ప్రభుత్వం చర్యలపై సందేహం వ్యక్తం చేశారు. ఈ పచ్చదనాన్ని కోల్పోవడం వల్ల హైదరాబాద్ కాలుష్యం భూగర్భ జలాల సంక్షోభాలు మరింత తీవ్రమవుతాయని పర్యావరణవేత్తలు హెచ్చరిస్తున్నారు. ఫలితం రాబోయే కోర్టు తీర్పులు, రాజకీయ చర్చలపై ఆధార పడి ఉంది.